Inhoudsopgave
Kleine vezels, grote schade
Asbest komt van het Griekse ‘asbestos’, wat ‘onbrandbaar’ betekent en is eigenlijk een verzamelnaam voor zes in de natuur gevonden mineralen die bestaan uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. Door zijn positieve eigenschappen (brandwerendheid, isolerend, slijtvastheid, sterkte) is asbest in het verleden veelvuldig gebruikt geweest in verschillende toepassingen. Het werd met of zonder bindmiddel verwerkt in bouwproducten zoals cement, bitumen, lijm en kunststof. Het gevaar van dit mineraal zit voornamelijk in de vezelstructuur die alleen in de lengte breekt, waardoor steeds dunnere naalden vrijkomen. (lees hier meer)
Asbest is een wondermiddel, het is immers een interessant bouwmateriaal: flexibel, grote treksterkte, brandwerend, chemisch resistent,… en goedkoop. Vroeger waren we er zot van. Ondertussen weten we dat het inademen van asbestvezels schadelijk kan zijn voor je gezondheid.
Blootstelling
De gezondheidsrisico’s ontstaan op het moment dat er fijne, niet met het blote oog waarneembare asbestvezels vrijkomen uit (verweerde) asbesttoepassingen en ingeademd worden. We onderscheiden deze toepassingen in 2 groepen: hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest.
Hechtgebonden asbesttoepassingen
Bij hechtgebonden toepassingen zijn de asbestvezels goed gebonden aan de drager (cement, lijmen/mastieken, bitumen en kunststoffen) en zijn dus stevig verankerd in het materiaal. Zolang de toepassing in goede staat is en niet wordt bewerkt of gesloopt, komen er weinig tot geen vezels vrij. Wanneer er toch beschadigingen optreden door een calamiteit (brand, storm,…) of door het onzorgvuldig verwijderen komen er vezels vrij in onze omgeving. Naast beschadiging kunnen de buitentoepassingen ook verweerd geraken door weersinvloeden en veroudering. Studies tonen aan dat een asbestcementen buitentoepassing na 20 jaar sterk verweerd is.
Asbestcement golfplaten
Asbestcement (gevel)leien
Asbestcement vensterbank
Niet-hechtgebonden asbesttoepassingen
Losgebonden of niet-hecht gebonden toepassingen zijn de gevaarlijkste groep, de asbestvezels zijn slecht of niet verankerd in het dragermateriaal. Deze kunnen dus gemakkelijk vrijkomen als het materiaal verweert, bewerkt of beschadigd wordt.
Leidingisolatie
Asbestkoord
Asbestcement golfplaten
Waar wordt ik blootgesteld?
Blootstelling via het werk: dagelijks worden werknemers bewust & onbewust blootgesteld aan de gevaren van asbest. De Asbestverwijderingsindustrie is een goed voorbeeld waar er bewuste blootstelling optreed. In deze sector kent men de gevaren en kan het personeel zich beschermen. Bij onbewuste blootstellingen op de werkvloer is de asbestbron niet altijd direct zichtbaar. De Federale Overheid verplicht sinds 1995 de werkgever, om een asbestinventaris gekoppeld met een beheersprogramma te voorzien. Deze moet jaarlijks geüpdatet worden en kan gebruikt worden om de werknemers te informeren over de potentiële risico’s.
Omgevingsblootstelling: Asbesttoepassingen in de buitenschil zijn een risico voor onze leefomgeving, jaarlijks komt er 250 ton asbeststof vrij in onze maatschappij. Dagelijks worden er renovaties uitgevoerd welke een hoog risico op vezelemissie bevatten. Een asbestrisico houdt niet altijd een acuut gevaar in bv. een buitenschiltoepassing houdt een asbestrisico in maar indien deze in goede staat bevinden is er geen acuut gevaar. De aanwezigheid van stof, het bindmiddel en de toestand van het materiaal spelen een grote rol in de risicobeoordeling. Schade door geval van een calamiteit (bv. brand, hagelstorm,…) zijn een grote oorzaak van asbestcontaminatie in een omgeving.
Detectie en latentieperiode?
Op basis van de huidige wetenschappelijke kennis kan geen enkele vorm van screening worden aanbevolen voor personen die in het verleden werden blootgesteld aan asbest. Dit is des te meer het geval indien de blootstelling gering was. De latentieperiode (=tijd tussen de blootstelling aan de toxische stof en het optreden van de (sub)klinische effecten) van asbestziekten is lang, bij mesothelioom kan het 20 jaar duren voor je de eerste zware klachten opmerkt.
Blootstelling voorkomen?
Voorkomen is beter dan genezen, asbest die in goede staat is (onbeschadigd en zonder verwering) zoals vensterbanken kan je beter laten zitten tot je gaat renoveren. Bij werkzaamheden aan asbest kan je beter beroep doen op een (erkende) aannemer. Als particulier mag je hechtgebonden toepassingen die in goede staat zijn zelf verwijderen. Je moet hierbij volgende bij wet verplichte voorzorgsmaatregelen nemen:
- Maak de werkruimte vrij en bedek deze met een (dikke) folie
- Bevochtigen of fixeren om stofverspreiding te beperken
- Eenvoudige, manuele handelingen met handgereedschap of elektrisch gereedschap met een laag toerental
- Niet gooien of breken
- Asbestafval moet dubbel verpakt worden, op de buitenste zak moet een asbeststicker plakken
- Draag je persoonlijke beschermingsmiddelen: masker P3, wegwerpoverall, handschoenen en correct schoeisel
Het opmaken van een inventaris is een goede manier om alle risico’s in kaart te brengen.
